Proporcją nazywamy równość dwóch ilorazów:
gdzie b,d\neq0. Wyrazy a,b,c,d tworzące proporcję nazywamy wyrazami proporcji, przy czym a i d to wyrazy skrajne, a b i c to wyrazy środkowe.
Proporcję a:b=c:d czytamy: “a ma się do b tak, jak c ma się do d” lub inaczej “stosunek a do b jest równy stosunkowi c do d“.
Zauważ, że jeżeli po obu stron równania mamy do czynienia z ułamkami to przekształcając otrzymujemy:
Takie przekształcenie nazywamy potocznie mnożeniem na krzyż i jest ono bardzo często wykorzystywane przy rozwiązywaniu równań i nierówności wymiernych.
W każdej proporcji iloczyn wyrazów skrajnych jest równy iloczynowi wyrazów środkowych.
Powyższą własność potocznie nazywamy mnożeniem na krzyż i jest ona szczególnie przydatna przy rozwiązywaniu równań przyjmujących postać proporcji.
Mówimy, że dwie wielkości są wprost proporcjonalne, jeżeli wraz ze wzrostem jednej z nich, druga rośnie tyle samo razy, oraz wraz ze spadkiem jednej z nich, druga maleje tyle samo razy.
Zarobki i liczba przepracowanych godzin to wielkości wprost proporcjonalne. Jeśli pracownik zarabia 30\ \text{zł} za godzinę, to za 2 godziny zarobi 60\ \text{zł}, a za 5 godzin – 100\ \text{zł}.
Z proporcjami bardzo często spotykamy się w różnych zadaniach tekstowych i kluczem do ich rozwiązania jest właśnie ułożenie odpowiedniej proporcji w oparciu o dane podane w jego treści.
Przy układaniu proporcji z procentami, pamiętaj żeby procenty były w tej samej kolumnie i liczby również w tej samej kolumnie.