logo

Wartość bezwzględna

Wartość bezwzględna liczby rzeczywistej to odległość tej liczby od 00 na osi liczbowej, a ponieważ odległość nie może być ujemna to i wartość bezwzględna jest nieujemna. Wartość bezwzględna z liczby dodatniej jest równa tej liczbie (jest taka sama), natomiast wartość bezwzględna z liczby ujemnej to liczba do niej przeciwna.

Formalnie możemy ją zdefiniować następująco:

Definicja 1

Wartością bezwzględną (modułem) liczby xRx\in\mathbb{R} nazywamy liczbę a|a| daną wzorem:

x={x, dla x0x, dla x<0|x|=\begin{cases}x, &\text{ dla } x\ge 0 \\ -x, &\text{ dla } x < 0\end{cases}
(0)

Uwaga 1

Wprost z definicji wartości bezwzględniej wynika, że dla dla dowolnego aRa\in\mathbb{R}, a|a| jest zawsze liczbą nieujemną, tj. a0|a|\ge 0. Możemy powiedzieć że “wartość bezwzględna usuwa minus z liczby ujemnej”.

Przykład 1

Przykłady wartości bezwzględnych z wybranych wyrażeń:

  • 5=5|5|=5,

  • 13=13|-13|=13,

  • 32=(32)=23|\sqrt{3}-2|=-(\sqrt{3}-2)=2-\sqrt{3}, ponieważ 32<0\sqrt{3}-2<0,

  • 15=(1+5)=1+5|-1-\sqrt{5}|=|-(1+\sqrt{5})|=1+\sqrt{5}.

Twierdzenie 1

Dla dowolnych a,bRa,b\in\mathbb{R} zachodzi:

  • Nieujemność

    a0|a|\ge 0
    (0)

  • Dodatnia określoność

    a=0    a=0|a|=0 \iff a = 0
    (0)

  • Równoważność kwadratów

    a2=b2    a=ba^2=b^2 \iff |a|=|b|
    (0)

  • Równość wartości bezwzględnych

    a=b    (a=ba=b)|a|=|b| \iff (a=b \lor a = -b)
    (0)

  • Multiplikatywność

    ab=ab|a \cdot b| = |a| \cdot |b|
    (0)

  • Podaddytywność

    a+ba+b|a+b| \le |a| + |b|
    (0)

  • Symetryczność

    a=a|-a| = |a|
    (0)

  • Nierówność trójkąta

    abac+cb|a-b| \le |a-c| + |c-b|
    (0)

Dodatkowo, jeśli b>0b>0 to:

ab    babab    abab\begin{align*} |a| \le b &\iff -b \le a \le b \\ |a| \ge b &\iff a\ge b \vee a \le -b \end{align*}
(0)

Zachodzi również:

a2=ax2=x2xxxaba+b\begin{aligned} \sqrt{a^2} &= |a|\\ |x|^2&=x^2\\ -|x|\le x &\le |x|\\ |a-b|\le& |a|+|b| \end{aligned}
(0)

Twierdzenie 2

Z Twierdzenia 1 wynikają następujące dodatkowe własności wartości bezwzględnej:

ab=0    a=bab=baabac+cb(nieroˊwnosˊcˊ troˊjkąta)ab=ab(zachowanie dzielenia)\begin{align*} |a-b| &= 0 \iff |a=b| \\ |a-b| &= |b-a| \\ |a-b| &\le |a-c| + |c - b| &\text{(nierówność trójkąta)}\\ \left|\frac{a}{b} \right| &= \frac{|a|}{|b|} &\text{(zachowanie dzielenia)} \\ \end{align*}
(0)

Interpretacja geometryczna wartości bezwzględnej

Odległość liczby aRa\in\mathbb{R} od liczby bRb\in\mathbb{R}, aba\le b na osi liczbowej jest równa bab-a. Wartość bezwzględna liczby aRa\in\mathbb{R} to nic innego niż właśnie odległość tej liczby o 00 na osi liczbowej. Ogólniej, wartość bezwzględna z różnicy dwóch liczb a,bRa,b\in\mathbb{R} odpowiada odległości pomiędzy nimi na osi liczbowej.

Twierdzenie 3

Wartość bezwzględna z aRa\in\mathbb{R} jest równa odległości aa od 00 na osi liczbowej.

Twierdzenie 4

Odległość liczby aRa\in\mathbb{R} od liczby bRb\in\mathbb{R} na osi liczbowej jest równa ab|a-b|.

Przykład 2

Odległość między liczbami na osi liczbowej:

  • 1515 i 8-8:

    15(8)=23=23|15-(-8)|=|23|=23
    (0)

  • 3+73+\sqrt{7} i 74\sqrt{7}-4:

    3+7(74)=7\left|3+\sqrt{7}-\left(\sqrt{7}-4\right)\right|=7
    (0)

Komentarze (0)

Sortuj